Wzmożone napięcie mięśniowe

Czym jest wzmożone napięcie mięśniowe?

Pojawienie się dziecka w życiu młodych rodziców nie jest łatwe. W przeciwieństwie do starszych pokoleń dzisiaj mamy dostęp do poradników oraz informacji w internecie, lecz nadal ciężko jest jednoznacznie stwierdzić, czy nasze dziecko rozwija się prawidłowo. Dotyczy to zwłaszcza rozwoju ruchowego, czyli na przykład umiejętności podnoszenia główki czy prawidłowego ułożenia ciała. Najczęściej występującym problemem, który wpływa na nieprawidłowy rozwój ruchowy dziecka, jest wzmożone napięcie mięśniowe.

Aby dobrze wyjaśnić pojęcie, jakim jest wzmożone napięcie mięśniowe, należy nawiązać do rozwoju ruchowego noworodka i niemowlęcia. Dziecko, po urodzeniu, nie ma w pełni wykształtowanych narządów ruchu, mięśni ani układu nerwowego. Jego organizm uczy się koordynacji ruchowej i prawidłowego reagowania na bodźce. Maluszek reaguje bardzo gwałtownie na nagłe zmiany otoczenia, ból lub zaistnienie nowych bodźców. Objawia się to naprężeniem i napięciem całego ciała, czasami również wyginaniem ku tyłowi. Tego typu zachowania u niemowlęcia, które występując pojedynczo lub które można wytłumaczyć czynnikami zewnętrznymi, nie stanowią problemu. Natomiast, obserwując znaczne napięcie mięśni, które występuje bardzo często, nawet wtedy, gdy dziecko wydaje się spokojne, może świadczyć o wzmożonym napięciu mięśniowym, które utrudnia niemowlakowi wykonywanie określonych ruchów.

Wzmożone napięcie mięśniowe u niemowlaka definiowane jest jako zaburzenie czuciowo-ruchowe, powstałe na skutek uszkodzenia górnego neuronu ruchowego, objawiające się mimowolną aktywacją mięśni – przerywaną lub stałą.

Oznacza to, że układ nerwowy noworodka nie działa prawidłowo i wysyła do mięśni dziecka zbyt dużo informacji, że mają się napinać.

Jakie objawy wzmożonego napięcia mięśniowego mogą występować u niemowlaka, które mogą powodować Twój niepokój?

Poniżej przedstawiamy typowe objawy towarzyszące wzmożonemu napięciu mięśniowemu:

1. Trudności podczas przewijania lub przebierania dziecka wywołane przez silny skurcz rączek lub nóżek,
2. problem z chwytaniem piersi lub butelki podczas karmienia,
3. odczucie stałego napięcia ciała dziecka jednostronnego lub dwustronnego,
4. częste układanie się dziecka w jednej pozycji,
5. przyjmowanie dziwnej, nieprawidłowej postawy podczas leżenia,
6. zaciśnięte piąstki, które nie rozluźniają się pod wpływem ciepła,
7. problemy z chwytaniem przedmiotów, na przykład grzechotki.

Ponadto rodzic może zaobserwować, że dziecko:

1. Mało śpi,
2. często płacze,
3. jest niespokojne,
4. często występuje u niego niechęć do jedzenia.

Powyższe objawy wzmożonego napięcia mięśniowego są najczęściej opisywane przez pediatrów, neurologów i fizjoterapeutów dziecięcych. U dziecka zaobserwować również można inne, niepokojące zachowania. W razie jakichkolwiek wątpliwości w rozwoju noworodka i niemowlęcia najlepiej skonsultować się z fizjoterapeutą lub neurologiem dziecięcym. Z każdym z tych specjalistów możesz spotkać się w Instytucie Dzielny Miś umawiając się on-line lub telefonicznie.

Wzmożone napięcie mięśniowe – prawidłowe rozpoznanie i leczenie.

Rodzice często martwią się, że diagnoza wzmożonego napięcia mięśniowego brzmi jak wyrok dla dziecka. Wprost przeciwnie! Jeśli zostanie ono szybko zdiagnozowane, wyleczenie dziecka przeważnie nie stanowi większych trudności. Do pokonania problemu wystarczy dobra rehabilitacja. Celem fizjoterapii jest przywrócenie prawidłowego napięcia mięśniowego. Dobór odpowiedniej terapii przez fizjoterapeutę i praca z nim jest w stanie szybko zniwelować problem. Rodzice powinni również uzyskać wskazówki dotyczące właściwej pielęgnacji niemowlęcia i wykonywania ćwiczeń w domu, które pomogą w zwalczeniu wzmożonego napięcia mięśniowego. Należy pamiętać, że dobre ćwiczenia wykonywane powinny być w formie zabawy, gdyż wówczas dzieci nie boją się rehabilitacji, a nawet ją lubią.

Rodzaje terapii najczęściej stosowane w przypadku wzmożonego napięcia mięśniowego, to:

1. Koncepcja NDT Bobath – wspomaganie i wyzwalanie ruchu najbardziej zbliżonego do prawidłowych wzorców ruchowych. Normalizuje napięcie mięśniowe,
2. PNF (proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu),
3. Elementy terapii Integracji Sensorycznej,
4. Metoda Vojty (uciskanie przez fizjoterapeutę odpowiednich miejsc na ciele dziecka, aby bez świadomości pacjenta uwolnić odpowiednie reakcje ruchowe);

Bagatelizacja problemu i brak właściwej diagnozy, mogą mieć jednak poważne konsekwencje. Niedostrzeżenie problemu wzmożonego napięcia mięśniowego wystarczająco wcześnie może doprowadzić do bolesnych przykurczy mięśniowych (w tym przykurczy trwałych), wad postawy, lub problemów z koncentracją w starszym wieku. Wzmożone napięcie mięśniowe może być także objawem innych chorób neurologicznych, które na wczesnym etapie są łatwiejsze do wyleczenia lub zahamowania.

 Wzmożone napięcie mięśniowe – przyczyny

Na każde dziecko trzeba patrzeć indywidualnie. Każde dziecko rozwija się we własnym tempie, potrzebuje czasu na naukę, zbieranie doświadczeń ruchowych i doskonalenie umiejętności. Aczkolwiek, obserwacja swojego malucha w kierunku wykazywania objawów wzmożonego, bądź obniżonego napięcia mięśniowego jest bardzo ważna! Najczęstszymi przyczynami wzmożonego napięcia mięśniowego są:

1. Przedwczesne skurcze porodowe,
2. przebyte trudności podczas ciąży lub porodu,
3. niska masa urodzeniowa dziecka,
4. niedotlenienie w czasie porodu,
5. nieprawidłowości rozwojowe dziecka,
6. uszkodzenie układu nerwowego.

Należy pamiętać, że pierwsze miesiące życia dziecka mogą przyczyniać się do pogłębienia wzmożonego napięcia mięśniowego. Dla niemowlęcia bowiem jest to okres adaptacji. Bodźce i informacje, które dostaje z otoczenia, a z którymi sobie nie radzi, mogą przyczynić się do powstania napięć mięśniowych

Jakie są najnowsze trendy i metody leczenia wzmożonego napięcia mięśniowego?

Leczenie wzmożonego napięcia mięśniowego jest obszarem, w którym stale rozwijają się nowatorskie metody. Oto jednak część z nich:

1. Terapia biomechaniczna: Terapia biomechaniczna wykorzystuje zaawansowane technologie, takie jak analiza ruchu komputerowego, aby ocenić i modyfikować wzorce ruchowe pacjentów. To umożliwia precyzyjne dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb i poprawę funkcji mięśniowej. Więcej o analizie ruchu przeczytasz tutaj.
2. Terapia sensoryczna: Metoda ta wykorzystuje bodźce sensoryczne, takie jak terapia dotykiem i terapia sensoryczna, aby wpływać na układ nerwowy i regulować napięcie mięśniowe. Działa na zasadzie integracji sensorycznej, pomagając pacjentom kontrolować napięcie mięśniowe.
3. Technologie noszone na ciele: Innowacyjne technologie noszone na ciele, takie jak neuromobilizacja za pomocą kombinezonów elektrostymulujących  mięśnie (np. Exopulse Mollii Suit), mogą pomóc w łagodzeniu napięcia mięśniowego poprzez dostarczanie impulsów elektrycznych do mięśni, co pomaga w ich rozluźnieniu.
4. Neurofeedback: Neurofeedback to metoda biofeedback, która umożliwia pacjentom śledzenie aktywności swojego układu nerwowego i uczenie się, jak kontrolować napięcie mięśniowe, reagując na sygnały EEG.
5. Terapia za pomocą robota: Terapia za pomocą zaawansowanych robotów, które pomagają w kontroli i poprawie ruchów, jest nowatorską metodą, szczególnie przydatną w przypadku pacjentów z ciężkim wzmożonym napięciem mięśniowym.
6. Terapia farmakologiczna: Nowe leki, takie jak baklofen lub tizanidyna, mogą być stosowane w celu łagodzenia napięcia mięśniowego. Te środki farmakologiczne działają na układ nerwowy i pomagają w rozluźnieniu mięśni.
7. Terapia za pomocą fal ultradźwiękowych: Terapia ultradźwiękami jest stosowana do rozluźniania napiętych mięśni poprzez generowanie fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości. To może pomóc w złagodzeniu bólu i poprawie zakresu ruchu.
8. Terapia za pomocą Botoxu: Iniekcje toksyny botulinowej, znanej jako Botox, mogą być stosowane w celu osłabienia nadmiernie napiętych mięśni. Jest to szczególnie skuteczne w leczeniu wzmożonego napięcia mięśniowego spowodowanego zaburzeniami neurologicznymi.

Należy jednak zaznaczyć, że każda metoda leczenia musi być spersonalizowana i dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. Ważne jest również, aby konsultować się z lekarzem i fizjoterapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek nowatorskiej terapii w celu zapewnienia bezpieczeństwa i efektywności.

O autorce tego artykułu

mgr Aleksandra Izydorczyk – fizjoterapeutka, założycielka Instytutu Dzielny Miś

Aleksandra Izydorczyk ma kilkunastoletnie doświadczenie w intensywnej rehabilitacji dzieci i dorosłych. Współpracowała z przodującymi ośrodkami na świecie (m.in. Kaiser Permanente w Stanach Zjednoczonych) i w Polsce (m.in. jako koordynator rehabilitacji w jednym z przodujących ośrodków). Absolwentka Wydziału Rehabilitacji w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Ma bardzo bogate doświadczenie zawodowe i szkoleniowe, m.in. NDT Bobath, NDT Bobath Baby, NDT Bobath, Baby Advance, PNF poziom 4, KinesioTaping, Terapia manualna wg. Kaltenborna i Evjetha, Metoda neuromobilizacji w terapii manualnej, Komunikacja Alternatywna, Analiza chodu, Tkanki miękkie w pediatrii

Osobiście zaangażowana w problematykę dzieci wymagających intensywnej terapii, jest niedoszłą mamą dziecka z MPD.

Bibliografia

1.  A. Kostera-Pryszczyk, Dystrofie mięśniowe, PZWL, Warszawa 2010
2. G. Peninou, S. Tica, Napięcia mięsniowe od diagnostyki do leczenia, PZWL, Warszawa 2012
3. A. Stępień, Neurologia, Medical Tribune Polska, Warszawa 2014.
4. G. D. Perkin, D. C. Miller, J. M.Lane, M. C. Patel, F. H. Hochberg, Atlas neurologii klinicznej, wyd. Elsevier, Wrocław 2012.
5. E. D. Luis, S. A. Mayer, L. P. Rowland, Merrit Neurologia, Edra, Wrocław 2017.
6. A. Milewska, B. A. Mileańczuk–Lubecka, J. Kochanowski, B. Werner, Analiza czynników ryzyka mózgowego porażenia dziecięcego, „Nowa Ped” 2011, nr 15 (4), s. 79–84.
7. I. Sawionek, Mózgowe porażenie dziecięce, „www.mp.pl” [online], https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyneurologiczne/141866,mozgowe–porazenie–dzieciece, [dostęp:] 13.08.2020.

Co sądzisz o tym artykule? Zostaw komentarz.